PERSPEKTİF NE DEMEKTİR?

Üç boyutlu cismin iki boyutlu yüzeye resmedilirken kullanılan çizim metodudur. Herhangi bir cisim uzaklaştıkça görünüşü de farklılaşarak ufalır. Bu farklılaşmalar perspektif prensipleri ile açıklanır. Perspektif metodu sayesinde cismin görüntüsü optik ve matematiksel olarak ifade edilebilir. Özellikle mimarlar, mühendisler ve endüstri planlayıcıları; perspektifi meslek hayatlarında sıklıkla kullanırlar.

PERSPEKTİF NASIL UYGULANIR?

Planlanan proje öncelikle perspektif olarak hazırlanır bu sayede henüz proje başlamadan önce bitmiş hali üzerinde daha teferruatlı çalışmalar yapılabilir. Bir kağıt üzerine çizilen ve o bölgenin ufuk hattını temsil eden yatay çizgi en basit perspektif çizimdir. Bu çizginin üzerine bir gemi ve geminin de üzerine bulutlar çizildiğinde ise gökyüzü temsil edilmiş olur. Gemi ile çizim yapan kişinin arasındaki mesafe kısaldıkça, boyutları büyüyen diğer cisimler sıralanır.

Perspektif çizimlerde atmosferin ışıkla birleşimi sonucunda renk ve gölgeler üzerindeki etkisi, görüntülerin farklılaşmasına neden olur. Bu duruma karşılık atmosfer etkileri dikkate alınarak uygulanan perspektif çizimlere uzay (areal) perspektif denir. Işık etkisinin gösterilmediği doğrusal (linear) perspektif ise en çok tatbikatta kullanılan çizim metoddur. Çizim yapılırken uygulanan belirli küçültme oranına resmin mikyası denir. Perspektif metodunda esas olan, cismin olağan şeklini kutu biçimindeymiş gibi resmetmektir. Bir kutunun altı yüzeyi ve bu yüzeylerin kesiştiği 12 tane kenarı vardır. Bu kenarlar çizim içerisinde uzunluk, genişlik ve yükseklik olmak üzere üç gruba ayrılır. Bir şeklin perspektifi, tepesinden bakılırken tabanı çizime teğet olan koninin şeffaf yüzeyi üzerindeki arakesitidir.

PERSPEKTİFTE HANGİ TERİMLER KULLANILIR

Perspektif metodu ile yapılan çizimlerde dört düzlem kullanılır. Göz ile çizim arasında bulunan ve resimin arakesit olarak çizileceği düzleme “resim düzlemi”; çizen kişinin ve cismin üzerinde bulunduğu düzleme “zemin düzlemi”; zemin düzlemi ile resim düzleminin kesiştiği hatta ise “zemin hattı” denir. Göz hizasında bulunan ve resim düzlemini dik kesen düzleme de yatay düzlem adı verilir. Yatay düzlem ile resim düzleminin kesişimi ile “ufuk hattı” oluşur. Diğer düzlemleri dik olarak kesen ve gözden dik olarak geçen düzlem “merkez düzlemi” oluşturur. Yatay düzlemden göz hizasına kadar olan yüksekliğe göz pozisyonu denir ve gözün sola, sağa veya öne kaymasıyla resim düzlemi sınırlandırılır. Gözün; resim düzlemi üzerinde yaptığı izdüşümüne görüş merkezi, bulunduğu mevkiye ise durma noktası denir. Bunun yanında görüş merkezi ile göz arasındaki mesafe de göz mesafesi olarak adlandırılır. Kesişme noktası perspektif çizgilerin ufuk hattında birleştikleri yere verilen addır. Resim düzlemi üzerinde yer alan görüş merkezinin sağında ve solunda ufuk hattından göze kadar olan mesafelere ise “mesafe noktaları” adı verilir.

Perspektif Metodu Esaslarına Uygun Bir Çizim İçin;

1 – Çizime, kağıt üzerinde ufuk çizgisi belirtilerek başlanır.

2 – Ufuk çizgisi üzerindeki esas nokta belirlenir.

3 – Ufuk düzleminin altında, üstünde veya hizasında olan çizimler tespit edilir.

4 – Önce büyük sonra ise küçük yüzeylerin çizimi yapılır.

5 – Kaçış noktaları ilk çalışmalarda daima resmin içinde yer almalıdır. Eğer kağıt üzerinde bulunmayan kaçış noktaları varsa resmin yanına tamamlayıcı küçük bir kağıt daha eklenir.

Yer (Zemin) Çizgisi : Düşey durumdaki resim düzleminin yatay yer düzlemi ile yaptığı ara kesite “yer çizgisi” adı verilmektedir.

Ufuk Düzlemi: Zemin düzlemine paralel olan ve ayaktaki bir insanın göz hizasına kadar uzanan Ufuk Düzlemi; zemin ile 160 cm yukarısına kadar olan bölgeyi temsil etmektedir . Ufuk Düzleminin Resim Düzlemini  kesmesiyle oluşan ara kesite de “ufuk çizgisi” denir. Ufuk düzleminin yerinin değişirilmesi ile birbirinden farklı perspektif görünüşler elde edilebilir.

Göz – İstasyon – Gözlem Noktası: Gözlenen ve gözleyen arasındaki mesafeyi belirleyen göz noktası objeye yakınsa kaçma noktaları birbirine yaklaşır.  Öte yandan eğer objeye uzaksa kaçma noktaları birbirinden daha da uzaklaşır. Gözlenen yüzeylerin eşit yani 45 derecelik açı yaptığı durumlarda kaçma oranları da eşit olur. Yani resim düzlemine eşit olmayan açılarda döndürülen obje, yüzeylerin de farklı oranlarda gözden kaybolmasına neden olacaktır.

Resim Düzlemi: Resim düzlemi isim ile bakış noktası arasında bulunan düşey düzlemdir.

Resim Düzlemini Saptama: Göz noktası yerleştirildikten hemen sonraki işlem; resmin dış köşelerini belirlemek için kullanılan ve görüş eğrisini ifade eden iki çizgi çizmektir. Bu çizgiler görüş merkezini saptar. Merkezin saptanması ile görüş açısı içinde kalan perspektif imge de odaklanmak için görüş merkezine dik düzlem üzerinde oluşur. Oluşan bu düzleme Resim Düzlemi denir ve bir çizgi ile görselleşir.